Á vef Morgunblaðsins þann 6. júní birtist frétt þar sem fram kemur að Héraðsdóm­ur Reykja­vík­ur hafi dæmt ríkið til greiðslu hátt í tveggja millj­arða króna í skaðabætur. Um var að ræða tvö mál sem Hug­inn VE-55 og Vinnslu­stöðin í Vest­manna­eyj­um ráku vegna tjóns, sem út­gerðirn­ar urðu fyr­ir við út­gáfu mak­ríl­kvóta á liðnum ára­tug.

Útgerðirn­ar byggðu kröf­ur sín­ar á því að ríkið væri skaðabóta­skylt, þar sem rang­lega hefði verið staðið að út­hlut­un mak­ríl­kvóta, ann­ars veg­ar árin 2011-2014 og hins veg­ar 2014-2018. Minna hefði komið í hlut fyr­ir­tækj­anna en þeim hefði borið, sam­kvæmt lög­um.

Við þessa niðurstöðu er rétt að staldra. Hversu galið er að sjávarútvegsfyrirtæki sem tilheyra grein sem skilað hefur met afkomu síðustu ár, svo talið er í tugmilljörðum, geti farið fram á skaðabætur frá ríkinu fyrir afla sem þeir hefðu kannski getað veitt?

Ríkið er ekkert annað en fólkið í landinu. Það er þannig fólkið í landinu sem þarf að borga Huginn VE 55 og Vinnslustöðinni í Vestmannaeyjum hátt í tvo milljarða króna. Þessi fjárhæð verður tekin af skatttekjum ríkisins, sameiginlegum sjóðum okkar, á tímum þar sem öll okkar kerfi eru fjársvelt. Heilbrigðiskerfið, barnabætur og vaxtabætur til láglaunafólks og eftirlaunakerfið. Allt eru þetta kerfi sem vel gættu nýtt tvo milljarða til að styðja við þá hópa sem minna mega sín í þjóðfélaginu. Öllum má vera fullljóst að stjórnendur sjávarútvegsfyrirtækja landsins tilheyra ekki þessum hópum, nema síður sé.

Í þessu samhengi má ekki gleyma að sjómenn hjá íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum, sem útgerðarmenn hafa ekki samið við svo árum skiptir, eru á hlutaskiptakerfi. Ef útgerðin fær skaðabætur frá ríkinu vegna ranglætis við úthlutun makrílkvóta fyrr á öldinni þá hljóta sjómenn að fá þann tekjumissi bættan. Þeir urðu líka af tekjum. Það getur ekki verið sanngjarnt, ef bæta á forríkri útgerðinni meintan skaða, að skilja sjómennina eftir.

Þessi niðurstaða er eitt tilefnið til að skoða betur hvernig stórútgerðin spilar á kerfið sem þeim hefur verið sniðið, til að tryggja sér hámarks arðsemi af sameiginlegum auðlindum þjóðarinnar. Viðkvæði þeirra er fyrir löngu orðið öllum kunnugt; ég á þetta – ég má þetta.

Guðmundur Helgi Þórarinsson, formaður VM